Op mijn weg terug vanuit Kroatïe (waarbij ik dus ook Bosnië aandeed), strijk ik neer in Ptuj. Rare naam, Ptuj. In Slavische talen komen (soms onuitspreekbare) medeklinkercombinaties voor die wij niet kennen. Zoals een ‘p’ gevolgd door een ‘t’. Maar wat te denken van woorden waarin klinkers helemaal ontbreken, zoals de naam van het Kroatische eiland ‘Krk’ of het Sloveense woord voor plein: trg. De eerste keer dat ik in Ljubljana was, dacht ik dat ‘trg’ een afkorting was.

Voor mijn noodzakelijke overnachting verkies ik een Sloveens spookhuis boven een smakeloos, Oostenrijks gasthaus, al zou ik waarschijnlijk alles verkiezen boven Oostenrijk. Het Alpenland is schitterend, leuk om doorheen te rijden, daar niet van, maar bij de aanblik van te net gelakte houten huizen en statige balkons waar geraniums aan hangen word ik nerveus. Zo veel orde en netheid kan alleen maar ontstaan onder sociale druk. Sociale druk leidt tot uiterlijke schijn en uiterlijke schijn verbergt frustraties, angsten en trauma’s. Waarom zou je je in vredesnaam druk maken over de verwelkte geraniums van de buren? Oostenrijk lijkt hierin het kleine broertje van Duitsland.

Vrienden van mij die in Duitsland hebben gewoond, vertelden me dat ze er door hun buren op aan werden gesproken als ze naar diens mening het gazon te lang niet hadden gemaaid. Andere kennissen kregen van omwonenden te horen dat er wat zaken tussen hun afvalplastic lagen die daar echt niet thuishoorden.

Veel mensen roepen dat er in Nederland te veel regels zijn, maar mijns inziens is moreel geterroriseerd worden door je buren veel erger dan een overheid die regels instelt om ongewenst gedrag binnen de perken te houden. En ach, zo erg is het nou ook weer niet bij ons. In Oostenrijk mag je niet met z’n tweeën op een fiets rijden. Dat vind ik een ernstige inperking van de vrijheid van alle verliefde stelletjes. Ik ben blij dat ik me op mijn vierendertigste nog altijd een beetje puber kan voelen. Hand in hand naast elkaar fietsen kan toch niet tippen aan een mooie vrouw achter op je bagagedrager die haar handen om je middel slaat en haar hoofd tegen je aan vlijt, terwijl jij je het schompes trapt om een vals platte weg op te fietsen en het zweet over je rug gutst?

De mentale overeenkomsten tussen Duitsland en Oostenrijk zijn naar mijn mening evident. Vind je het gek dat Hitler Oostenrijk als een deel van Het Derde Rijk beschouwde en het daarom reeds voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog bij Duitsland voegde: de zogeheten Anschluss. Overigens werden de Nazi’s er met open armen ontvangen, maar dat bleken de Oostenrijkers na de oorlog vergeten te zijn. Zodoende heeft het land nooit afgerekend met zijn geschiedenis. Maar ja, welk land heeft dat wel?

Nederland heeft na honderden jaren nog steeds niet afgerekend met zijn slavernijverleden, de Armeense genocide wordt door de Turken nog steeds niet erkend en de overlevenden van het beleg van Leningrad worden door de Russische overheid nog altijd neergezet als oorlogshelden, maar hoezeer voel je je een held als je destijds het vlees van je eigen ouders gegeten hebt om niet van de honger om te komen? Geen land komt in het reine met zijn eigen verleden als de zaken niet zo worden voorgesteld zoals ze daadwerkelijk waren.

Wanneer ik de volgende dag in Oostenrijk de snelweg op draai, hangt er een spandoek boven de weg: ‘Die A9 ist kein Müllplatz’. Het verbaast me niks dat een land dat zijn onderdanen aanspreekt alsof het kinderen zijn, niet in staat is af te rekenen met zijn eigen verleden. De geraniums zullen nog wel lang aan de balkons blijven hangen.

© Sjaak van Haaster – Tekstbureau de Taalformule