‘Wat is geluk?’ Zo heet het nieuwe boekje van Maarten van Rossem dat ik onlangs luisterde in de auto. Het is mij een raadsel waarom een gerenommeerd historicus meer van geluk zou weten dan de gemiddelde stratenmaker, slager of verzekeringsagent. Maarten van Rossem is een schoenmaker die duidelijk niet bij zijn leest blijft. In recente jaren maakte hij cabaret, schoof aan bij voetbalpraatprogramma’s als ouwe zeurkous en is in de Nederlandse editie van ‘De Slimste Mens’ geen schim van de Vlaamse Philippe Geubels. En nu schrijft hij dus over geluk, of nou ja, vooral over zijn éígen geluk. Een aanzienlijk deel van het boekje bestaat uit tips over welke films je zou moeten zien en welke negentiende-eeuwse boeken je zou moeten lezen. Daarnaast trapt hij terloops wat open geluksdeuren in. En dat terwijl zijn hoorcolleges over Amerika, de Tweede Wereldoorlog en communistisch Rusland een genot zijn voor het oor. Maar ook een armzalig boekje kan je aanzetten tot nadenken.

Geld maakt niet gelukkig. Roem overigens ook niet. Een grotere dooddoener is bijna niet denkbaar. En tóch is het zo, of in ieder geval deels. Geld maakt gelukkig(er) tot een dubbel modaal inkomen, zeg maar zo’n slordige 75.000 euro per jaar. Alles daarboven draagt niet meer bij aan je geluk. Voor je welbevinden maakt het dus niet uit of je 75.000 euro per jaar verdient óf miljardair bent. Anders gezegd, het aanschaffen van dure, exclusieve spullen geeft een kortstondig gevoel van tevredenheid maar dat gevoel ebt snel weg. Om het geluksgevoel vast te houden, moet je dus steeds weer nieuwe spullen kopen.

Wat wel gelukkig maakt? Zinvol bezig zijn. Het verklaart denk ik waarom mensen met veel geld of roem zo raar gaan doen. Ze lijken niet te begrijpen dat het aanschaffen van een luxueus jacht niet zaligmakend is en roem niet bevredigend is wanneer je niets wezenlijks bijdraagt aan de samenleving. Volgens mij beseffen ze het diep van binnen wel, maar willen ze dat naar zichzelf niet erkennen. Want als je je rijkdom en aanzien niet rechtmatig verkregen hebt, wat is dan nog de zin van je (luxueuze) bestaan?

Onlangs was ik bij een concert van de jaren 90-rapper Coolio. Je weet wel, jeugdsentiment en nostalgie en zo. De 55-jarige, doorgesnoven idioot die op het podium verscheen, liet goed zien wat geld en roem met je kan doen. Hij trapte het concert af met het verzoek aan iedereen in de zaal om zijn middelvinger naar hem op te steken en ‘fuck you!’ te roepen. Even later trok hij zeven vrouwen het podium op die werden aangespoord sensueel te dansen op het nummer ‘I like girls’, terwijl hij het publiek probeerde op te zwepen om de titel van het nummer te scanderen. Dat gaf daar vrijwel geen gehoor aan. Hij legde de muziek stil en herhaalde agressief zijn verzoek. Het liefst had ik mijn middelvinger naar hem opgestoken en alles overstemmend ‘fuck you!’ geschreeuwd, maar ik durfde niet. Hij leidde de vrouwen een voor een weg naar achteren. Sommigen voelden daar zichtbaar weinig voor, maar durfden ten overstaan van een volle zaal niet te breken met het vooropgezette plan. Het was een afgrijselijke en vrouwonterende vertoning. En dan laat ik de twee rastasprieten die door zijn pet naar buiten staken en iets later zijn kale hoofd ontsierden nog onbesproken. Na een uur hield de rapper het voor gezien. Hij had zijn geld toch al binnen.

In een luisterboek over de Russische inmenging bij de Amerikaanse presidentsverkiezingen en de banden van president Trump met Russische oligarchen hoorde ik voor het eerst over de Russische miljardair Rybolovlev. Hij is een van de velen die tijdens de wetteloze jaren 90 in Rusland zijn fortuin bij elkaar heeft gejat. In een bepaalde passage wordt verteld hoe de steenrijke Rus met zijn luxueuze jacht ligt aangemeerd in de Kroatische stad Dubrovnik. Laat ik nou net daar begin juli wat onderdelen hebben afgeleverd ten behoeve van de reparatie aan boord van een jacht. De Nederlandse monteur die ter plaatse was, wist me te vertellen dat er voor de waarde van dergelijke boten een vuistregel wordt aangehouden: een miljoen per meter. Met andere woorden, een jacht van veertig meter lang kost een slordige veertig miljoen euro. In de haven lagen zo’n tien witte jachten op een rij die enkel op basis van futiele details van elkaar te onderscheiden waren. De een heeft bijvoorbeeld gouden deurklinken en de ander niet. Een maximum inkomen van 75.000 euro is zo gek nog niet.

Twee adviezen van Maarten van Rossem neem ik graag ter harte: leef klein en vergelijk jezelf niet met anderen. Want als ik bedenk dat ik als loopjongen van een Russische oligarch een hele nacht door heb gereden, frustrerende grensformaliteiten heb doorstaan en hemel en aarde heb bewogen om mijn lading op tijd af te leveren, word ik gek.