De camping was geen camping, maar een zwembad omringd door een citroenboomgaard waarvan de grond in de afgelopen winter door wilde zwijnen was omgewoeld. De vuistgrote kuilen die door knorrende, platte neuzen gegraven waren, nodigden je op het hele terrein uit om je enkel gruwelijk te verzwikken. Ter voorkoming daarvan hadden we de ergste kuilen rond de bus opgevuld met stenen, die gelukkig ook in groten getale voorhanden waren. Overal waar je liep, hoorde en zag je hagedissen wegschieten. Om het beeld compleet te maken had het verzengend heet moeten zijn, maar dat was het niet. Een graad of 24 hooguit, en dat voelde bijzonder aangenaam.

We hadden ons kamp opgezet aan de rand van het terrein. Aan de andere kant van de natuurlijke afscheiding begon het landgoed van onze tijdelijke, Italiaanse buren. Gisteren was alleen het geblaf van de honden op de omringende percelen te horen. Met name ’s nachts sloegen ze aan op elk geluid en dus ook op elkaar. Oordoppen waren onontbeerlijk. Nu waren het echter de Italiaanse buren zelf die de stilte in onze mediterrane cocon onafgebroken doorbraken. Een vrouw met een schelle, penetrante stem overstemde haar gezelschap voortdurend. Haar onophoudelijke gekwetter klonk boos en verwijtend, maar de snerpende schaterlach die ze van tijd tot tijd op haar tirades liet volgen, wees op een neutrale manier van communiceren. De rest van de familie liet enkel wat bescheiden geroezemoes horen, alsof ze zich reeds lang geleden bij haar overheersing hadden neergelegd. Tezamen vulden ze onze dag met een niet-aflatende woordenstroom die het beeld van een lange met olijven, brood, tomaten, pasta en een gigantische Italiaanse familie gevulde tafel uit een Bertolli-reclame aan ons opdrong.

Onze gastheren slenterden als Fokke en Sukke over de veranda van hun landhuis. Hun klokkenspellen bungelden vrolijk onder hun te ruim zittende t-shirts uit, terwijl ze zich toelegden op dagelijkse bezigheden als de planten besproeien of met een netje aan het uiteinde van een lange stok het vuil uit het zwembad vissen. Wanneer ze zich voorover bukten om een onvolkomenheid tussen de begroeiing te verwijderen, gaf dat een vrij uitzicht op hun door de jaren verschrompelde en verzakte geslachtsdelen.

Ons paradijs, waarin wij als Adam en Eva paradeerden, de appelboom vervangen was door een hele gaard citroenbomen en de slang plaats had gemaakt voor twee voormalige en bijzonder vriendelijke zwerfhonden, deelden wij naast Fokke en Sukke ook nog met een ander echtpaar: Alex en Toos. Alex was een neef van Sukke, Toos zijn onaangename echtgenote. Ze hadden beiden als tropenarts in verscheidene Afrikaanse landen gewerkt. Ik heb uit betrouwbare bron vernomen dat tropenartsen een slag op zich zijn. Wat voor veel van hen geldt, is dat ze na de Afrikaanse chaos en vrijheid niet meer kunnen aarden als arts in een westers keurslijf. Of dat ook op ging voor Alex en Toos weet ik niet, maar een apart slag was het wel. Op mijn opmerking dat het wel wennen moest zijn geweest na hun terugkeer naar Nederland, antwoordde Alex quasi-verontwaardigd: ‘Het zijn allemaal mensen, hoor.’ Alsof dat het punt was dat ik wilde maken. En alsof je met zo’n algemene opmerking cultuurverschillen kon reduceren tot niet-bestaande verschijnselen.

Maar eerlijk is eerlijk; Alex was de kwaadste niet. Hij was lang en had een rank postuur waardoor hij iets slungeligs kreeg. Zijn gezicht was eveneens hoog en smal en kenmerkte zich door een spitse, bijna geslepen neus. Wanneer hij met zijn handen in zijn zij tot kniehoogte in het koude water van het zwembad ging staan en ogenschijnlijk stoïcijns de omgeving in zich opnam, kon ik me terwijl ik naar hem keek niet voorstellen dat hij zich staande had gehouden in een Afrikaanse kliniek waar bebloede, stervende mensen naar binnen werden gesleept die met schaarse middelen van een zekere en pijnlijke dood moesten worden gered.

Toos was een onuitstaanbare feeks. Haar grapjes waren ronduit kinderlijk en haar man commandeerde ze zonder schroom rond. Ik hoorde haar grapjes maken over mijn naam, terwijl ik nu juist vond dat je daar geen recht toe hebt als je zelf Toos heet. Tegen het eind van de middag posteerde ze zich steevast op een ligstoel naast het zwembad en deed Tai Chi, of wat het ook was. Van Alex verwachtte ze dan dat hij haar een kopje kruidenthee bracht, zodra ze klaar was met haar oefeningen. Toos was mollig, had stevige borsten en op haar grijze krullenbos tooide een rieten hoedje. Ze leek zichzelf vooral heel erg zen te vinden, of aanwezig in het nu, of dicht bij haar bron, of volledig in balans. Toen Alex opmerkte dat het water minder koud was dan de dagen ervoor, antwoordde ze: ‘Ik leef alleen vandaag.’ Ja, ik denk dat ze dacht dat de woorden ‘balans’, ‘evenwichtig’ en ‘puur’ speciaal voor haar waren uitgevonden. Des te opmerkelijker was het dat ze mijn vriendin negeerde alsof die niet bestond, alsof het een storende oneffenheid betrof die haar gezichtsveld vervuilde. Het leek wel alsof ze jaloers was op haar verschijning. Ergens hoop ik dat dat zo was.

Er ging wel het een en ander aan vooraf voordat ik met Alex verwikkeld raakte in een psychedelische dans, zoals hij het zelf noemde. Het begon toen er op de veranda tussen vier naakte mannen een gesprek ontstond over geluk. Een van de vier mannen en veruit de jongste was ik.

Er was een tijd waarin mensen geluk beschouwden als de afwezigheid van ellende. Als je akker niet werd kaalgevreten door een zwerm sprinkhanen of een voorbijtrekkend huurleger, je huis niet overstroomde en je vrouw niet werd verkracht door de plaatselijke landheer, dan was je een gelukkig mens. Tegenwoordig zijn we verantwoordelijk voor ons eigen geluk en is de ellende van buitenaf vervangen door ellende van binnenuit. De markt speelt daar gretig op in. In een lokaal flutblaadje dat uit niets anders bestaat dan advertenties, soms verpakt als column, trof ik een partnerverliesbegeleider aan, een meisjescoach, een algemeen therapeut/counselor en een loslaatcoach en energetisch werker, die zichzelf blijkbaar maar liefst twee inhoudsloze titels had toebedeeld. Allemaal beweerden ze de sleutel tot geluk in handen te hebben. Wee de ongelukkigen en de wanhopigen die ten prooi vallen aan dit soort ongekwalificeerde charlatans.

Ik zei dat ik maar weinig begreep van geluk, en van het leven in het algemeen bovendien. Fokke keek me aan met een vaderlijke glimlach, alsof hij me aandoenlijk vond, maar zich ook wel kon vinden in wat ik zojuist had gezegd. Hij leek op zoek naar een mening waarbij hij zich kon aansluiten, zonder zich als gastheer uitdrukkelijk te hoeven uitspreken. Alex verklaarde op zijn beurt erg gelukkig te zijn op de citroenboomgaardcamping, maar betwijfelde of dat ook het geval zou zijn als hij er zou wonen. Sukke concludeerde daarop dat geluk niet gebonden is aan een bepaalde plaats.

‘Nou,’ reageerde ik bewust licht provocerend, ‘hier schiet ik ook niks mee op. Ik had als jongeling gehoopt van deze oude, wijze mannen wat bruikbaar advies te krijgen, maar nee hoor.’ Fokke glimlachte geamuseerd naar me. Alex liet me er echter niet mee wegkomen. ‘Het was maar een grapje’, probeerde ik nog. ‘Ja, dat weet ik,’ antwoordde hij, ‘maar ik wil er toch even serieus op in gaan.’ Dansen, dat was zijn sleutel tot geluk. Zo kwam het dat hij me uitnodigde voor een psychedelische dans.

En daar stonden twee naakte mannen tegenover elkaar op een Zuid-Italiaanse veranda, fysiek verbonden via de vingertoppen van hun rechterhand. De een oud, de ander jong. De een leidend, de ander volgend, en andersom. Met hun ogen gesloten tekenden zij samen niet-bestaande figuren en verhalen in de lucht, op zoek naar harmonie en geluk.

Alex en Toos vertrokken de volgende ochtend. Ik trof ze nog aan bij de veranda. Alex stond te wachten op zijn ega, die prinsesselijk de trap afdaalde. ‘Negen uur, Toos, dat hebben we toch netjes gedaan!’ Toos antwoordde: ‘Mijn zonnebril zit in jouw tas, die wil ik hebben.’ Alex begaf zich gedwee richting de auto. Bij ons afscheid gaf hij mij een zoen op mijn wang. Met zo’n huwelijk zou ik het geluk en de harmonie ook elders zoeken.

© Sjaak van Haaster